Alerjiler son derece yaygındır. Alerjiler, vücudun bağışıklık sisteminin bir kısmının, normalde vücudu yabancı maddelerden korumaya yardımcı olan karmaşık özel hücreler ve dokular ağının aşırı reaksiyonudur. Vücudun bağışıklık sistemi, genellikle yabancı veya potansiyel olarak zararlı maddelere tepki verdiği gibi bazen zararsız olan maddelere de yanlış tepkiler verebilir. Sonuç olarak, bağışıklık sistemi, bu yabancı veya potansiyel olarak zararlı maddelerle savaşmak için kan akışına salınan IgE antikorları ve histamin gibi maddeler üretir. Bu vücudun farklı bölgelerinde bir reaksiyon başlatır ve alerji belirtileri gelişir. Alerjik reaksiyonlardan etkilenebilecek bazı organlar gözler, burun, cilt, akciğerler ve sindirim sistemidir.
Alerjik reaksiyonları tetikleyen maddeler alerjenler olarak bilinir. En yaygın alerjenler gıdalardır (özellikle süt, yumurta, kuruyemiş, soya, buğday, çilek, balık ve kabuklu deniz ürünleri). Bazı hayvanlar (arılar vb.), polen, çimen, hayvan kepeği (köpekler, kediler, atlar, tavşanlar), evde oluşan tozlar, küf sporları, bazı kimyasallar (örneğin sigara dumanı) ve bazı ilaçlar, özellikle antibiyotikler yaygın alerjenlerdir.
Alerjiler, çocuğun yaşına ve vücuttaki hangi organın alerjik reaksiyondan etkilendiğine bağlı olarak birçok farklı belirtilere neden olabilir.
– Alerjik reaksiyon cildi etkileyerek döküntüye neden olabilir. Kurdeşen yaygın bir alerjik belirtidir.
– Sindirim sistemi alerjileri mide bulantısı, kusma, ishal ve mide kramplarına neden olabilir.
– Burnu etkileyen alerjiler en yaygın olanıdır ve genellikle solunum sistemini etkileyen alerjenlerden kaynaklanır.
– Saman nezlesi veya alerjik rinit adı verilen burun alerjileri, nefes darlığı veya burun akıntısına, hapşırmaya, öksürüğe, göz kızarmasına ve sulanmasına neden olabilir.
– Alerjisi olan küçük çocuklarda astım semptomları olabilir: hızlı, az nefes alma, hışıltı ve kuru öksürük.
Nadir durumlarda alerjik reaksiyon hayatı tehdit edici olabilir; buna anafilaksi denir. Bir anafilaktik reaksiyon, genellikle vücudun birden fazla bölümünü etkiler ve şiddetli olabilir. Hızlı bir şekilde gerçekleşebilir. Tedaviye hemen başlanmazsa hayatı tehdit edebilir.
İlk semptomlar genellikle kaşıntı, ağız, dudak ve boğazda yanma veya karıncalanma hissidir. Gözlerin, ağzın ve dudakların çevresinde şişmeler olabilir ve bu durumu genellikle cilt döküntüsü takip edebilir. Ağız ve boğazdaki mukoza zarları şişerek yutma ve solunumda zorluklara neden olabilir.
Anafilaksi ayrıca dolaşımı da etkileyebilir ve çocuğun cildi soluk, soğuk ve terli olabilir. Kan basıncı düştükçe nabız artar ve çocuk bayılma tehlikesiyle karşı karşıya kalır. Diğer anafilaksi semptomları, karın ağrısı, kusma, ishal, kramplar ve uyuşukluktur.
– Çocuğu alerjik olduğu maddeden tamamen uzak tutmak mümkün değilse, çocuğun alerjene maruz kalmasını en aza indirmek önemlidir.
– Toza alerjisi olduğu bilinen durumlarda, çocuğun yatak odasında duvardan duvara halı ve toz yapabilecek türde perde kullanmaktan kaçının. Yastık ve şilteler için alerji kılıflar kullanın. Oyuncakları temizleyin ve bir dolapta saklayın. Evdeki tüm odaları düzenli olarak temizleyin.
– Köpek veya kedilere alerjisi olan çocuklar için bu evcil hayvanları evin içinde bulundurmamalı ve ev dışında da çocuk, bu hayvanlardan uzak tutulmalıdır.
– Özellikle bazı gıda alerjileri durumunda, çocuğun tüm akrabalarına, arkadaşlarına ve çocuğun okuluna mutlaka bu durumu bildirin.
– Polene alerjisi olan çocuklar, polen mevsimi boyunca pencereleri kapalı bir odada yatmalı ve yatmadan önce saçlarını yıkamalıdır. Klima alerji mevsimi boyunca yardımcı olabilir.
– Bilinen alerjisi olan tüm çocukları sigara dumanından uzak tutun, çünkü bu durum çocuğun alerji durumunu kötüleştirebilir. Sigara içilebilen yerlerden kaçının.
Çocuğunuzun alerjisi olabileceğinden şüpheleniyorsanız, bir doktora başvurun. Bazı durumlarda, doktor tanı koymak için bazı kan veya cilt testleri isteyebilir. Astım belirtileri varsa, akciğer fonksiyon testi de uygun olabilir. Bu önlemlere rağmen belirtiler devam ettiğinde, çeşitli alerji ilaçları kullanılabilir. Bazı ilaçlar alerjik durumlar başlamadan önce alerjik reaksiyonları durdurur veya yavaşlatır. Bu ilaçlar burun spreyleri, göz damlaları, ağızdan alınan haplar veya sıvılar şeklinde olabilir. Alerjene karşı antikorlar üreterek çalışırlar, gelecekte oluşabilecek ciddi alerjik reaksiyonları önlerler.
Daha önce anafilaktik veya ciddi alerjik reaksiyonu olan çocuklar, alerjik reaksiyon durumunda enjekte edebileceği bir doz epinefrin taşımalıdır. Epinefrin, solunumu artırmak, kan basıncını artırmak ve alerjik reaksiyonu azaltmak için hava yollarını açmaya yardımcı olan bir hormondur. Ciddi alerjik reaksiyon durumunda çocuk hemen acil servise götürülmelidir.
Dyt. Serkan Sıtkı Şahin
